ژیوانامەو کاک بارام (ئارام) ڕەسوڵی.
ئەجوٙ وەرم وینو … کوٙچیٛ دەرەنە بیٛنیٛ … هەڵای نەلا بیٛنیٛ مەکتەب … مەزانو چەنی و پەی چیٛشی چا بوٙقو گەرماو چاشتینگاو هامنینە ڕام کەوتیٛ بیٛ سەرو هانەمروٙی؟!
هەر ئاند٘ەم ویرا مەڕەموسیٛ خەڵک سەرو زیارەتیوە بیٛ و خەریکیٛ ئەسپەرد٘ە کەرد٘ەی کەسیٛوە بیٛنیٛ! شوٙنەو ئەسپەرد٘ە کەرد٘ەی کەسەکەیرە فرەو خەڵکەکەی تەڵانەکاو لالوٙ کەیخسرەویرە ڕو بە هانەمروٙ وەستەرە واری.
پەڕیٛ بیٛنیٛ تەپ و توٙز و هارەق! دیار بیٛ تەژنەیچشانە! تاتەیچم چەنی جەماعەتی بیٛ و لوانیٛ پەی لایش و پاڵشەنە مرد٘انیٛرە. خەڵکەکە تەمام مەیوٙز و دڵوەر بیٛ؛ چون ئەوسا پیٛسە ئیسەی نەبیٛ و هاوماڵی وەش بیٛ و مەرد٘ەیچ قەد٘رش بیٛ! چوڕچەمشا شوٙرت و ئاویشا وارد٘ە.
نەختیٛ چەولاتەروٙ و پاڵو ساقو تفەکیٛ هانەمروٙینە کە لوابیٛ دلیٛ کەڵەکەکیٛرە و وەرش بە تەوەنی بەسیابیٛوە، جوانیٛ تازە پەنە یاوا، دەسیٛ خەمیٛش سینەشەنە هوٙرپیٛکنیٛ بیٛنیٛ و جەماعەت دوە دوەی و یەرە یەرەی بەینو ویٛشانە پەیش کڵوزییٛنیٛوە و واچیٛنیٛ: “ڕوٙڵە گیان ئارام … ئانا بیٛ ئەد٘الە و هەتیم کەوت و …!!”
شوٙنەو ماویٛرە خەڵک پەرەم پەرەم بی و گرد٘ کەس ڕو بە دلیٛ باخا لواوە پەی یانەی. منیج چەنی تاتەیم لوانیٛوە پەی یانەی.
بەڵام ئا وەختە تا ئیسە ئی چیٛوە ئینا ویرمەنە و ئا قسا پیٛسە شریتیٛ ماروە ویر و مد٘ەو وەنە و هەم خەفەتش پەنە وەرو، هەم …
بەڵیٛ ئی جوانە ئازیز و وەشەویسە تازە پەنە یاوا، کەستەر نەبیٛ بیٛژگە کاک ئارام ڕەسوڵی.
کاک ئارام ڕەسوڵی ڕوٙ ٦، ۷، ۱۳۳۳ کوٙچی ڕوٙجیاری جە دەگا وەش و دڵگیرەکیٛ هانەگەرمڵەینە ئامان دنیا.
کاک ئارام ورد٘ە ورد٘ە پەناو ئەد٘ا و تاتەی ئازیزی و دڵسوٙزیشەنە گەورە بیەن و یاوان پەنە.
کاک ئارام پا حەزە پاش نیان دلیٛ حەوت وەهاراو عەمری و واد٘ەو مەکتەبیش یاوان، تاتەی دڵسوٙزیش نیان وانای و ئەوەڵ ڕوٙو پایزو ساڵەو۱۳۴۰ کوٙچی ڕوٙجیاری هەنگامەش بە تەبەڕکو مەکتەبی مەبارەکە بییٛنە.
کاک ئارام تا کەسو ششیش هانەگەرمڵەنە وانان، بەڵام چون چا وەختەنە هانەگەرمڵە وارگەی سەرتەرو وانایش نەبیەن چەنە و دریٛژەدای بە وانای جە شارەکایتەرەنە سەخت و سخڵەت بیەن، دویٛ ساڵیٛ جە وانای بڕیان و ئاخرش سەرو داواکاری لالو حەمەد٘مینی فەتحی ساڵەکاو ۱۳٥۰ و ۱۳٥۱ نەوسود٘ەنە دریٛژەش دان بە وانای و کەلاسو حەوت و هەشتیش تەمنان. ساڵەی دماینەش ڕاهنمایی ئامان هانەگەرمڵە و کەلاسو نوٙیش چاگە وانان.
دماتەر پەی دریٛژەو وانای لوان شارو کرماشانی و دەبیرستانو حەمەڕەزا شای پالەوی ئی شارینە کەلاسو دەی و یانزەی و دوانزەیش وانان، بەڵام داخەی گرانەم ساڵیٛ وەڵیٛ ئانەینە دیپلوٙم گیٛروٙ، ئەد٘اش عەمرەو خود٘ای کەروٙ و پەی هەمیشەی جە نازو تاقانە وەشەویسیٛش بیٛ بەش بوٙ و کاک ئارام مەنوٙوە کوٙڵیٛ ڕەنج و خەفەت و تاتیٛوە دڵسوٙز و زەحمەتکیٛش؛ چون کاک ئارام تاقانە بوٙ و نە واڵیٛش بوٙ، نە براڵە! بەڵام ئینیٛ هیچکام مەبا قوٙرت و وەربەسیٛ سەرو ڕیٛش و بە ورە و ئیراد٘ەی پوٙڵاینو ویٛش دریٛژە مد٘وٙ بە وانای و سەرکەوتەیش.
کاک ئارام ساڵەو ۱۳٥٥ کوٙچی ڕوٙجیاری جە دەبیرستانو حەمەڕەزا شاو شارو کرماشانینە دیپلوٙمو “ڕیازی” گیٛروٙ و هەر ئا ساڵە جە ڕەشتەو فیزیکینە قبوڵ بوٙ پەی دانشگاو ڕازی کرماشانی.
تا ساڵەو ۱۳٥۷ چی دانشگانە دەرس وانوٙ، بەڵام بە دەس پەنە کەرد٘ەی ئاخیٛزو خەڵکو ئیٛرانی جە ساڵەو ۱۳٥۷ینە دیسان جە وانای بڕیوٙ و مەجبور بوٙ پەی تەمنای وانای ترمو ئاخری بلوٙ پەی شارو تەبریٛزی و ئاخرش کاک ئارام ساڵەو ۱۳٦۱ لیسانو فیزیکی کە چا وەختەنە کەمتەر کەسیٛ تاویٛ لیسانو ئی ڕەشتەیە گیٛروٙ، گیٛروٙ.
کاک ئارام هەر چا وەختەنە کە دانشگانە خەریکو وانای بوٙ، ئەوەڵ مانگو زمسانو ۱۳٥۷ چەنی خاتو شنەی ژیوای هامبەش منیوٙوە یوٙ و سەمەرو ئی ژیوای هامبەشیشا کناچیٛوە و یەریٛ کوڕیٛنیٛ و ئاواتو سەربەرزیشا پەی وازمیٛ.
شوٙنەو گیٛرتەی لیسانسیرە کاک ئارام بە بەرگی مەبارەکو ماموٙسایی پوٙشته بوٙ و ئەرکو پەروەرد٘ەی و بارئارد٘ەی بڕیوٙ باڵاش.
کاک ئارام ساڵەو ۱۳٦۱ تا ساڵەو ۱۳٦٨ دلیٛ توٙپ و تەیارەی و سەختی و مەینەتینە دەبیرستانەکاو شارو نوٙتشەینە بە ئەپەڕو دڵسوٙزیوە خزمەتو ویٛش کەروٙ بە مسیاراو ئی شاریە و بوٙ بە بەشیٛ جە ویرەوەری خەڵکو نوٙتشەی بە عام و چینو خوند٘ەواری بە تایبە. کاک ئارام ساڵەو ۱۳٦٨ تا ۱۳۷٨ ئی ئەرکیشە فاڕوٙوە پەی شارو پاوەی و مسیارەکیٛ ئی شاریە جە دڵسوٙزیەکاش بەروەریٛ با.
ساڵەو ۱۳۷٨ ویٛش نەقڵو شارو سنەی کەروٙ و چاگەیچ تا ئەرکو ماموٙساییش تەمامیوٙ جە خزمەت و دڵسوٙزینە بەردەوام بوٙ.
کاک ئارام هامسات چەنی ئانەی جە دەبیرستان و هونەرستان و پیش دانشگایەکاو شارو سنەینە خەریکو خزمەتی بوٙ، پەی دریٛژەدای بە وانای جە تاقیکاری ئەرشەدینە بەشداری کەروٙ و ساڵەو ۱۳۷٤ پەی دانشگاو خواڕەزمی تارانی و کارشناسی ئەرشەدو “فیزیک حالت جامد” بەرمشوٙ و جە ماوەو دویٛ ساڵانە ئاد٘یچی تەمامنوٙ و ساڵەو ۱۳۷٦ فەوقە لیسانس گیٛروٙ و جە دانشگا ئازاد٘ و پەیام نورو ئی شارینە پیٛسە ئوٙستادی
سەرو خزمەتیش بەردەوام بوٙ.
کاک ئارام کە ئارامی و ویٛقار و نەزاکەت و نەرم و نیانی و ویٛ بە زل نەزانای و فرەو سفەتە عالا لایق بە ویٛشەنیٛ، هەر چا ساڵانە بوٙ وەرپەرسو “هەستەی عیٛلمی فیزیکو ئوٙستانیٛ” و خزمەتو ویٛش مرمانوٙ، بەڵام هیچ وەخت پله و پایە و مەقام مەبوٙ بە سەبەبو ویٛ بە زل زانایش و هەر پا شیٛوە ویٛمانە و خاکی مەنوٙوە.
ئاخرش کاک ئارام شوٙنەو سی ساڵا خزمەتیرە ساڵەو ۱۳٨٦ کوٙچی ڕوٙجیاری ئەرکو ماموٙساییش تەمامیوٙ و یانەنشین بوٙ.
کاک ئارام جیا چانەی ماموٙسا و بلیمەتیٛ کەم ویٛنەن، ساحیبو سوٙز و بەهریٛوە خود٘ایی و خیاڵیٛوە ناسکیا کە مشیوٙم باسش سەر کریوٙ و سەرش بنویسیوٙ؛ چون نەزاکەت و نەجابەت و نەرم و نیانیش ناستەن تا ئیسە هیچ کوٙنیشت و هەمامە و مەجلیٛسیٛنە ویٛش برمانوٙ و هەر ئی ویٛ بە زل نەزانایشە بیەن سەبەب تا کەمتەر بشناسوٙ.
هامنو ساڵەو ۱۳٨۲ ک، ڕ واڵیٛم نەوەشە بیٛ و نەوەشخانەو سنەینە ئوسنیٛ بیٛشا و یانەو کاک ئارامی کە دەس وەشی و یانەئاوایشا سەرم فەرزا، فرە کەوتیٛ زەحمەت چەنیما و نیمەڕوانیٛوەشا چەنی کاک غەفار حاجی عەزیزی بیەیمیٛ میٛمانیٛشا و چەنی کاک ئارامی کەوتیمیٛ باس و باسو ئەدەبیاتی و فرەو چیٛواما کریا و چاگە کاک ئارام بڕیٛ شیٛعریٛش پەی وانایمیٛوە کە هینیٛ ویٛش بیٛنیٛ، خەریک بیٛ وەشییٛنە باڵیٛ گیٛرو. بیٛ شک ئینە وەشتەرین مزانی و ویرەوەری بیٛ پەیم و هەرچاگە کتیٛبیٛ باخەڵی ماموٙسا هەژاریم پەنە بیٛ (بوٙ کوردستان) و خەڵاتم کەرد٘.
یوە چا شیٛعرا کە ویرمەنە مەنیٛنە، ئی دوە بەیتییٛ بیٛ و بە جوٙریٛ تەرجمەو شیٛعرەکیٛ ئیٛقباڵ لاهوری (ما زندە بە آنیم کە ئارام نگیریم/ موجیم کە آسودگی عدم ماست) بیٛ:
چالاکی و ڕاپەڕینمان هوٙی ژیانە
شەپوٙلین و وەستانمان مەرگ و نەمانە
لە دەرباری زانستا ئەم شەپوٙلە دەڕوا
بە هیٛزیٛ تیٛکوٙشان و بیر و بڕوا
جا ئی شیٛعریٛشە پەی ڕو بەرگو ئا مەجەلەیە کە تاقمەی عیٛلمی فیزیکو ئوٙستانیٛ دیٛش بەر و ویٛش وەرپەرسیارش بیٛ، نویستیٛ بیٛ. ئی شیٛعریٛ هەم باسو شەپوٙل و ئەمواجی جە فیزیکەنە کەریٛ، هەم کوٙشش و تەتەلا و کوٙڵ نەد٘ای و فاڕ و گوٙڕی جە ژیوایەنە.
کاک ئارام ئەدیبیٛ بە تەمام مانان و ساحیبو کوٙمەڵیٛ شیٛعرە وەش و شیرینان، بەڵا هیشتای تا ئیسە چاپیٛ و وەڵا نەکریەنیٛوە.
کاک ئارام چند٘ وەختیٛ چەیوەڵ بە نەزم دەسش بەرد٘ەن پەی هوٙرگیٛڵنای قورئانی مەبارەکی و خەیلیٛ هەرمانەکیٛش شیرینە و ئەوەجدارەنە. ئاواتم ئانەن خود٘ای گەورە مەوانەتیش بد٘وٙ و ئی هەرمانە بە نرخیٛ بە ئەنجام یاونوٙ.
کاک ئارام ئیسە ئینا شارو پاوەینە ژیوٙ و ئاواتو سڵامەتی، عاقیبەت خەیری و سەربەرزیش پەی وازمیٛ و چەمەڕانمیٛ بە ویری تیٛژش و بە سوٙزی ناسکش خەرمانو ئەدەبو وەڵاتیما فرەتەر پەی ڕازنوٙوە.
جە ئاخروٙ بە ئاورد٘ەی چند٘ نمونیٛوە جە شیٛعرەکاش گرد٘و وەخت و ساتەکاو کاک ئارامی ئازیزی و شمەی وەشەویسی بە وەشی و شاد٘ی مسپارمیٛ.
زینگانی وه‌شه‌ن
زینگانی وه‌شه‌ن، زینگانی وه‌شه‌ن
یاران! ویارای شه‌وگاری وه‌شه‌ن
بنیشی چه‌نی دوٙسانی گیانی
تیٛکه ده‌ی جه دڵ کوٙگاو خه‌مانی
که‌ری باسی وه‌ش ویه‌رد٘ه‌ی وه‌ڵین
باریوٙ نه ویر، ویرانی شیرین
گیٛڵای که‌ش و کوٙ یا سه‌یرانی باخ
یا ته‌ماشای دوٙڵ جه سه‌ر لوتکه‌ی شاخ
یا نیشته‌ی نه چیٛر سیٛبه‌ری داران
یا کیٛشته‌ی نه‌فه‌س هه‌وای کوٙساران
یا له ناو ئه‌شکه‌وت شه‌وان ویارد٘ه‌ن
گوٙش به لوره و ده‌نگ شه‌ماڵ سپارد٘ه‌ن
یا چه‌م وسته‌ی په‌ی ورشه‌ی گه‌لاویٛژ
یا به شه‌وق و نور ڕیٛگاکه‌ی کاکیٛش
یا گوٙش دای ئاهه‌نگ هاژه‌ی شه‌تاوان
یا نوٙش که‌رد٘ه‌ی ئاو جه سه‌ر سه‌راوان
خوڕه و قرمه‌ی ئاو ڕوبار و کانی
فه‌ریٛحه‌ن، شاد٘ین په‌ی گوٙشدارانی
یا نه‌سیم بد٘وٙ ئه‌و سه‌وزه و گیواو
هەوریٛشیٛ که‌روٙ چون مه‌وج نه ڕوی ئاو
په‌رچه‌م گیواوان بکه‌روٙ شانه
شه‌کنوٙ، بد٘وٙشان پیلا و په‌ولانه
یا گرمه و شریٛخه‌ی هه‌ور نه وه‌هاران
یا نه‌وای وه‌ش ده‌نگ، خرنگه‌ی واران
شوٙڕه و چوٙڕه‌ی ئاو جه واران وه‌شته‌ن
وه‌شته‌ر جه ئاهه‌نگ سازان شنه‌فته‌ن
لافاوان پیٛچ پیٛچ ڕو مه‌نیان نشیٛو
چون جه‌نگی ماران ئه‌فسون کریای دیٛو
جه دامانی کوٙ مه‌یاوان به هه‌م
مه‌وان چون ئه‌ژده‌ر ڕو مه‌نیان وه چه‌م
چه‌م نیگای شه‌پوٙل گوٙش به گرمه‌ی سه‌یل
وه‌شین، سروره‌ن په‌ی ده‌رونی که‌یل
پایزو ۱۳۷۹، سنه
پاڵنگ سوره‌تی
شتیٛم چاو پیٛ که‌وت قه‌ومینه و خزمه
ئه‌ڕوٙیشت به ڕیٛوه به هه‌زار به‌زمه
به بیٛ باڵ ئه‌ڕوٙیشت به‌رەو ئاسمان
بیٛ چه‌تری نه‌جات خوار ئه‌هات دیسان
تانگی زریٛپوٙش له سه‌ر به‌ده‌نی
تیٛپه‌ڕی ئه‌کرد، نه‌بو مردنی!
غه‌لته‌کی جاده له ڕوی ڕه‌د ده‌بو
له‌شی وه‌ک کاغه‌ز پان و ساف ئه‌بو
ئه‌مجار هه‌ڵئه‌سا و ئه‌ڕوٙیشت وه‌ک جاران
چمان هیچ ئیٛشیٛ په‌نه‌ش نه‌یاوان!
دلیٛ گڕیٛنه سوٙچیٛ و بیٛ بوڵه
دیسان هوٙرزیٛوه و گنیٛوه جوڵه
چارش نه‌که‌ریٛ هیچ ئیٛش و ڕیٛشیٛ
به‌د٘ه‌نش نه‌بیٛش نه گوٙشت نه پیٛشیٛ
ڕه‌نگه‌ش سوری کاڵ له‌ش ڕوت و په‌تی
په‌نه‌ش مه‌واچان پاڵنگ سوره‌تی
سنه، ۱۳۷۹ ک، ڕ
جام
به‌رامبه‌ر به جام مدرام و دیام
چ شیرین گه‌وهه‌ر دیم نه توٙی ئه‌و جام
گوٙڵ جه‌مین، گؤڵ ڕه‌نگ، قاژ بروٙ پیٛوه‌س
چه‌م سیاو، زه‌ریف، شوٙخی دید٘ه مه‌س
دڵڕبا، دڵبه‌ر، ڕومه‌ت جه‌مین جام
مل به‌رز، قه‌د٘ باریک، باڵا نوٙنه‌مام
به عه‌زمی ته‌عزیم سه‌ره‌م نامنا
زه‌وق و وه‌شحاڵیم په‌نه‌ش یاونا
ئاڐد٘یچ به‌و قامه‌ت نه‌یجه‌ی شه‌که‌ربار
سه‌ر نامنا په‌ی من ناسکوٙڵه‌ی نازار
……
ڕه‌قیب هوٙریٛزا و منش دا لاوه
تا جه‌و جام وینوٙ ئا سوره ساوه
به‌ڵام نه جای ئه‌و ناشیرین ڕوٙیە
ڕو درژ و ڕو گرژ دیٛوانه خوٙیە
به‌رانبه‌ر مدراش چمان هه‌وری تاڵ
ته‌ماشاش مه‌که‌رد٘ شیٛویا و به‌د٘حاڵ
ڕه‌قیب به دیه‌ی ئا ڕومه‌ت تاڵه
وات بوٙ نیشان ده‌ر کوٙن ئا نه‌وهاڵه؟
کوٙن ئا قامه‌ت وه‌ش توٙ که‌رد٘ت تاریف؟
یا وه‌نه‌ت شیٛویان ونتاڵ و زه‌ریف
ئینه من وینوش ڕموزنیٛوه‌ن
ناباوته‌ر چه‌نه‌ش جه ئافاق نیه‌ن
بی به تاق، تاقه‌ت ئاویٛنه‌ی بیٛ گه‌رد٘
ڕو که‌رد٘ ئەو ڕه‌قیب ئی ته‌ور واته که‌رد٘:
ڕه‌نگم ڕه‌نگی توٙن، بیٛ ڕه‌نگ و ڕیام
ده‌رون پیٛویا و جه ڕه‌نگان جیام
زه‌ریفان زه‌ریف زڕه‌تاڵان تاڵ
نیشان مه‌د٘ه‌رو به‌و شیٛوه و ئه‌حواڵ
جه جامی ئه‌حمه‌د بوجه‌هل و بوبه‌کر
ئیٛد زشتی وینوٙ، ئه‌و خوٙرشید٘ و به‌د٘ر
ئه‌گه‌ر جه ویٛنه‌و ویٛت بیٛزاره‌نی
وه‌ی په‌ی ئا که‌سیه چه‌نیش یاره‌نی!
ڕازنه‌وه دیمه‌ن دیاری و نادیار
تا خه‌ڵکان زه‌ریف بوینان ڕوٙخسار
حه‌ز که‌ران هه‌ر ڕوٙ دیدارت وینان
په‌یوه‌ندی موٙبه‌ت چه‌نی توٙ بینان
کوٙپڕو ساڵەو ١٣٨٦ کوٙچی ڕوٙجیاری، کەڵک جە حەکایەتیٛوە مەسنەوی مەعنەوی
سوبحان ئەمینی ۱٨، ۱۱، ۱۳۹۹کوٙچی ڕوٙجیاری¸ شارو مەریوانی
